De kracht van visueel

Maak het zichtbaar. Dan ben je er.

Stel, je wilt je zoon of dochter leren sparen. ‘Als je nu je centjes bewaart, heb je er later plezier van’, zeg je. Tja, zoiets abstracts zegt een kind natuurlijk niets. Bovendien: sparen an sich, daar is niet veel ‘an. Maar kan je kind na een jaar sparen rolschaatsen kopen? Grote ogen. Plak je een plaatje van de rolschaatsen op de spaarpot? Touche! Elke munt verdwijnt met plezier – rinkel-de-kinkel – in het varken.

Make it real

Zichtbaar maken is het ‘echt’ maken. Want maak je het einddoel zichtbaar, dan maak je het concreet. Mensen stappen pas aan boord als ze zien waar de trein naartoe gaat. Vandaar dat dit hierboven geen rolschaatsen zijn. Het is een plaatje dat het einddoel verbeeldt. Het treinbord met de eindbestemming.

Maar hoe zit het dan met de toekomst van onze organisatie? Die is toch niet zo concreet als een stel rolschaatsen…? Geloof ons: de meest abstracte beleidsplannen kun je vangen in één sterk beeld.

Van flip-over en beleidsplan naar één krachtig beeld

'Over twee jaar werken wij allemaal patiëntcentraal’, roept het bestuur van een zorginstelling. ‘In 2020 is Nederland een van de energiezuinigste landen van Europa’, is de boodschap vanuit de overheid. De vraag is nu: wat betekent dat precies? Wat vragen we van werknemers en burgers? En wat levert het hen op? Kortom: hoe krijg je mensen in beweging – nu – voor iets wat pas over enkele jaren werkelijkheid wordt?

Daar komt ie weer: maak het zichtbaar.

Laat een infographic het werk doen. Via een kaart en illustraties laat je zien hoeveel windturbines Nederland in 2020 heeft ten opzichte van bijvoorbeeld Duitsland. Interview medewerkers die nu al patiëntcentraal werken en plaats hun portretten op intranet en in de wandelgangen.

Hé, dit gaat ook over mij, denkt de burger. Als de overheid zoveel investeert in de toekomst, heeft het nut om zelf ook – zij het op kleine schaal – energiezuinig te zijn… Hé, hier heb ik ook iets aan, denkt de medewerker. Collega’s reageren zo positief op de nieuwe werkwijze…

Beeldend maken is de toekomst dichtbij halen.

Beeld heeft invloed op het veranderproces

Het mooie is; beeldtaal is niet definitief. In andere woorden: het ontwerp is (nog) niet de doos met de rolschaatsen erin. Is het einddoel nog niet helder? Wil je dat mensen meedenken?

Maak een schets, bijvoorbeeld van de rolschaatsen. De boodschap is dan: jouw input is welkom. Welke kleur kies jij? Welke print? Wil je kniebeschermers? Op die manier wordt het einddoel onderwerp van gesprek bij de koffie-automaat. Het wordt van iedereen.

Tijdelijk ongemak voor een hoger doel

Nog één voorbeeld: het herstel van de Utrechtse grachtengordel. Mooi plan, maar hinderlijk voor de fietsers, weten wij. Een eenvoudige en zeer doeltreffende illustratie op het fietspad maakte omfietsen een stuk minder vervelend. Drie golfjes en een kano. De tekst: ‘hier komt straks water’. Jawel: de welbekende stip aan de horizon. Het tijdelijke ongemak heeft een hoger doel: straks kun je hier varen! Het prikkelt zelfs om te sparen. We zien een Blik-bootje voor ons, deinend op de golfjes…